بورسیه چیست؟ | معرفی انواع بورسیه

ممکن است وقتی شما این مطلب را می‌خوانید، اطلاعات مختصری درباره بورسیه تحصیلی داشته باشید و بدانید که تعریف بورسیه چیست. اما با این حال، اگر دانشجو یا دانش‌آموز هستید یا قصد مهاجرت دارید و می‌خواهید آینده‌ تحصیلی روشن‌تری داشته‌ باشید، لازم است اطلاعات خود را در این باره به‌روز کنید.

به همین دلیل، ما تصمیم گرفتیم راهنمای کاملی راجع به موضوع بورسیه بنویسیم و در آن اطلاعات بیشتری راجع به بورسیه و انواع آن در اختیار شما قرار بدهیم. همراه ادو تسلا باشید. 

تعریف بورسیه تحصیلی

بورسیه چیست؟ بورس یا بورسیه به امتیازی اطلاق می‌شود که دولت برخی کشورها در محیط‌های آموزشی -به‌خصوص دانشگاه‌ها- برای پذیرش دانشجویان و دانش‌آموزان در نظر می‌گیرند. عموماً کشورهایی که به‌لحاظ علمی و اقتصادی پیشرفته‌تر هستند این شرایط را برای جذب نیروی کار ماهر و متخصص ایجاد می‌کنند.

کشورهایی نظیر آلمان، کانادا و ایتالیا که جزو پرطرفدارترین کشورها برای دریافت بورسیه تحصیلی هستند، اغلب با کمبود نیروی کار مواجه اند. به همین علت با اعطای کمک هزینه تحصیلی یا همان بورسیه تحصیلی، اقدام به جذب دانشجویان مستعد از سراسر دنیا می‌کنند.

بورسیه تحصیلی ضامن تامین مخارج تحصیل دانشجویان خارجی است. برخی دولت‌ها بسته به شرایط دانشجویان تمام هزینه‌های تحصیل و اقامت دانشجویان را تقبل می‌کنند که به آن بورسیه فول فاند می‌گویند. اما در اغلب مواقع دولت‌تنها بخشی از هزینه‌های تحصیل و اقامت دانشجویان را تقبل می‌کند.

چرا برخی افراد متقاضی دریافت بورسیه تحصیلی می‌شوند؟

افراد زیادی در سراسر دنیا می‌خواهند بورسیه تحصیلی کشورهای پیشرفته را به دست آورند. البته هر کسی انگیزه خاص خود را برای این هدف دارد. برخی افراد می‌خواهند مدرک تحصیلی معتبر از بهترین دانشگاه‌های دنیا داشته باشند و سپس به کشور خود بازگردند. بورسیه تحصیلی به این افراد کمک می‌کند تا بتوانند هزینه‌های بالای تحصیل در کشورهای پیشرفته را با کمک دولت پرداخت کنند. برخی نیز از مهاجرت تحصیلی برای به دست آوردن کارت شهروندی و اقامت کشورهای توسعه یافته استفاده می‌کنند.

در حقیقت، تمام کشورها برای دانشجویان غیر مقیم شرایط بورسیه تحصیلی را در نظر می‌گیرند اما برخی دانشگاه‌ها متقاضیان بیشتری دارند و به همین دلیل، برای دریافت بورسیه آن‌ها رقابت بیشتری وجود دارد.

انواع بورسیه تحصیلی

حالا که می‌دانیم بورسیه چیست، در ادامه سعی داریم برای شما انواع بورسیه‌های تحصیلی را شرح دهیم. دسته‌بندی‌ها به‌طور کلی شامل تمام دانشگاه‌های معتبر جهانی می‌شود اما ممکن است جزییات قوانین بورسیه تحصیلی دانشگاه‌ها با هم متفاوت باشند. ممکن است برخی دانشگاه‌ها از انواع بورسیه تحصیلی پشتیبانی کنند و برخی نیز در این مورد محدودیت داشته باشند. به‌ طور معمول بهترین بورسیه را افرادی دریافت می‌کنند که به‌ لحاظ علمی سوابق درخشانی داشته باشند و نمرات بالایی در هر درسی کسب کرده باشند.

افراد متقاضی دریافت بورسیه تحصیلی می‌توانند بورسیه پژوهشی دریافت کنند و یا به تحصیل در دانشگاه‌ها بپردازند. افرادی که قصد دارند فقط مراحل تحصیلی را در دانشگاه‌ها پیش ببرند می‌توانند متقاضی دریافت بورسیه‌های زیر باشند:

۱- بورسیه اسکولارشیپ (scholarship):

بورسیه اسکولارشیپ یکی از انواع بورسیه است که توسط دانشگاه‌های بین‌المللی برای دانشجویان درنظر گرفته می‌شود. این بورسیه تمام هزینه‌های تحصیل دانشجویان را شامل نمی‌شود. افرادی که مشمول دریافت بورسیه اسکولارشیپ می‌شوند می‌توانند مبلغی به عنوان کمک هزینه ماهانه از دانشگاه خود دریافت کنند اما برای هزینه اسکان و سایر هزینه‌های روزمره باید با دانشگاه خود در ارتباط باشند. این بورسیه برای تمامی مقاطع تحصیلی قابل دریافت است. برای دریافت بورسیه اسکولارشیپ فرد متقاضی باید دارای نمرات قابل قبول و رتبه علمی مطلوبی باشد.

۲-کمک هزینه تحصیلی (fellowship)

بورسیه فلوشیپ یا همان کمک هزینه تحصیلی اغلب مواقع توسط دانشگاه‌های کشور‌های توسعه یافته اعطا می‌شود. دانشگاه‌های خصوصی این هزینه را برای دانشجویان دوره ارشد در نظر می‌گیرند. این کمک هزینه بیشتر برای انجام پروژه‌های تحقیقاتی دانشجویان در یک دوره یک ساله به آن‌ها اعطا می‌شود.

۳- وام دانشجویی (loan)

وام دانشجویی در اکثر کشورها برای تسهیل پرداخت هزینه‌ها به دانشجویان بومی و غیر بومی اعطا می‌شود. دریافت این وام مانند تمام وام‌های بانکی دیگر نیازمند ضامن معتبر است و مبلغ دریافتی باید مجدد به بانک‌‌ها بازپرداخت شود. این پول می‌تواند از طریق بانک مستقیماً به حساب دانشگاه واریز شود و بخشی از هزینه‌های تحصیل دانشجو را پوشش دهد.

۴- بورسیه درصدی (porital fund)

در این مورد همان‌طور که از نام آن پیداست، دانشگاه درصدی از هزینه تحصیل دانشجو را تقبل می‌کند. البته درصد بورسیه هر دانشگاه با دیگری متفاوت است. این مبلغ به‌ طور ماهانه به حساب دانشجو واریز می‌شود و می‌تواند سهم زیادی از شهریه دانشگاه راه پوشش دهد. البته پرداخت سایر هزینه‌ها نظیر مسکن و سهم دیگر شهریه دانشگاه به عهده خود دانشجو است.

۵- تحصیل رایگان

اغلب افرادی که این بورسیه را دریافت می‌کنند همه و یا بخشی از هزینه تحصیل خود را نمی‌پردازند. برخلاف سایر انواع بورسیه تحصیل رایگان شامل حال دانشجویان کم بضاعت می‌شود. مبلغی که دانشگاه به این دانشجویان پرداخت می‌کند بلاعوض است. این شرایط برای دانشجویانی مستعدی که توان پرداخت هزینه تحصیل خود را ندارند کمک ارزنده‌ای به حساب می‌آید.

۶- بورسیه فول فاند (full fund)

بورسیه فول فاند بهترین نوع بورسیه تحصیلی است که یک دانشجو می‌تواند به دست آورد. اغلب افرادی که می‌خواهند بورسیه تحصیلی دریافت کنند برای دریافت بورسیه فول فاند با هم رقابت می‌کنند؛ چرا که به دست آوردن بورسیه فول فاند بسیار سخت است. اما در صورت دست‌یابی به آن، بورسیه فول فاند تمام هزینه‌های دانشجو نظیر سفر، تحصیل، مسکن و سایر هزینه‌های زندگی را پوشش می‌دهد. یکی از راه‌های قبولی بورسیه فول فاند شرکت در آزمون sat و ACT است.

۷- بورسیه پاداش (Award)

بورسیه پاداش کمک هزینه تحصیلی برای دانشجو به حساب نمی‌آید. این بورسیه زمانی به دانشجو تعلق می‌گیرد که بتواند جایگاه علمی ارزشمند و یا نمرات بسیار بالایی در طول ترم کسب کند. در مجموع این بورسیه پاداشی است که دانشگاه برای دانشجویان مستعد و پرتلاش خود در نظر می‌گیرد تا بتواند انگیزه رقابت را در دانشجویان زنده نگه دارد. البته معمولاً مبلغ قابل توجهی نیست و گاهی حتی در قالب پول به دانشجو اعطا نمی‌شود. بورسیه پاداش می‌تواند در قالب سفر، استفاده رایگان از برخی خدمات و کلاس‌های دانشگاه و موارد مشابه دیگر به دانشجویان تعلق گیرد.

سایر انواع بورسیه

تمام مواردی که در بالا ذکر شد، صرفاً بورسیه‌های تحصیلی هستند. در شرایطی که دانشجویان قصد انجام پروژه‌های تحقیقاتی را داشته باشند، نوع بورسیه‌ها متفاوت خواهند بود. دانشجویانی که بورسیه‌های زیر را دریافت می‌کنند علاوه بر تحصیل دروس دانشگاهی، باید در پروژه‌های تحقیقاتی کادر علمی دانشگاه حضور فعال و مستمری داشته باشند. آن‌ها در ازای این فعالیت‌ها می‌توانند از دانشگاه حقوق دریافت کنند.

استادیار پژوهشی (RA)

دانشجویان مقطع دکترا در برخی دانشگاه‌ها ممکن است به عنوان استادیار پژوهشی انتخاب شوند. البته همکاری در این زمینه با دانشگاه اجباری نیست و می‌توانند خودشان در این زمینه تصمیم بگیرند. استادیار پژوهشی دانشجوی ممتازی است که در امور پژوهشی شرکت می‌کند و در تدوین و گردآوری جزییات امور پژوهشی به اساتید کمک می‌کند. لازم به ذکر است که استادیار پژوهشی باید رشته‌ای یکسان با رشته تدریسی اساتید را دنبال کند. دانشگاه در ازای فعالیت پژوهشی دانشجو برای او مقداری حقوق دریافتی تعیین می‌کند.

استادیار آموزشی (TA)

دانشجویان ممتاز در مقاطع ارشد و دکترا که به علت پیشرفت تحصیلی خود مورد توجه اساتید و کادر آموزشی دانشگاه واقع می‌شوند، عموماً به عنوان استادیار آموزشی انتخاب می‌شوند. تایید شدن به عنوان استادیار آموزشی تنها به بالا بودن نمرات دانشجو بستگی ندارد؛ بلکه مهارت مدیریتی دانشجو نیز مهم است.

دانشجویانی که به عنوان استادیار آموزشی انتخاب می‌شوند می‌توانند به اساتید در برگزاری کلاس‌های فوق برنامه، کمک درسی به دیگر دانشجویان و جمع‌آوری دروس اساتید کمک کنند. استادیار آموزشی در ازای انجام این مسئولیت‌ها از جانب دانشگاه حقوق دریافت می‌کند. در صورتی که این شخص بتواند مدت طولانی مورد تایید اساتید و دانشگاه باشد، ارتقا درجه و افزایش حقوق پیش روی او خواهد بود.

کمک هزینه تحصیلی

علاوه بر مواردی که گفته شد، برخی افراد در شرایط استثنایی می‌توانند کمک هزینه تحصیلی دریافت کنند. این کمک هزینه شامل موارد زیر می‌شود:

۱- کمک هزینه توانیابی

این کمک‌ هزینه همان‌طور که از نامش پیداست به توانیابان تعلق می‌گیرد. افرادی که دارای اختلالات حواسی نظیر شنوایی‌ و بینایی هستند و نیز افرادی با معلولیت حرکتی می‌توانند از این کمک هزینه بهره ببرند.

۲- کمک هزینه کم بضاعت‌ها

تعیین کم و کیف این نوع بورسیه بیشتر مربوط به دانشجویان بومی می‌شود و در مورد دانشجویان مهاجر نمی‌توان با قاطعیت اطلاعات مربوطه را بیان کرد. کمک هزینه دانشجویان کم بضاعت به دانشجویان مستعدی تعلق می‌گیرد که نمرات بالا و قابل قبولی دارند اما در خانواده‌ای با درآمد کم و سطح مالی پایین زندگی می‌کنند. دانشگاه با تعیین بورسیه همه و یا بخشی از هزینه‌های تحصیل این دانشجویان را تقبل می‌کند.

۳- کمک هزینه بانوان

این مورد برای تشویق به ادامه تحصیل در بانوان در نظر گرفته می‌شود تا نابرابری‌های موجود در جامعه به حداقل برسد.

۴- کمک هزینه تحقیقات ویژه

این نوع بورسیه مربوط به کسانی می‌شود که در رشته‌هایی با متقاضی پایین تحصیل می‌کنند. رشته‌هایی نظیر علوم محیط زیست و انرژی جزء رشته‌های نه چندان محبوب به شمار می‌روند زیرا اشتغال در این مشاغل کار نسبتاً دشواری است. به همین علت سازمان‌های زیست محیطی برای متقاضیان این رشته‌ها بورسیه در نظر می‌گیرند.

۵- کمک هزینه منطقه‌ای‎

این کمک هزینه برای افرادی در نظر گرفته می‌شود که قصد تحصیل در دانشگاه‌های با کمترین تقاضا را دارند. دانشگاه‌های کشورهای خاورمیانه به خصوص افغانستان و عراق، دانشگاه‌های کشورهای آفریقایی و چند کشور دیگر برای دانشجویان متقاضی بورسیه تحصیلی در نظر می‌گیرند.

 بهترین کشور برای دریافت بورسیه تحصیلی

انتخاب مناسب‌ترین کشور برای دریافت بورسیه تحصیلی به عوامل متعددی بستگی دارد، از جمله:

•  رشته تحصیلی: برخی کشورها در رشته‌های خاص مانند علوم و مهندسی یا علوم انسانی و علوم اجتماعی بورسیه‌های بیشتری ارائه می‌کنند.
•  مقطع تحصیلی: بورسیه‌ها ممکن است برای مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری در دسترس باشند.
•  ملیت: برخی بورسیه‌ها فقط برای اتباع کشورهای خاص در دسترس هستند.
•  سابقه تحصیلی: اکثر بورسیه‌ها به نمرات و معدل بالا نیاز دارند.
•  مهارت‌های زبان: برخی بورسیه‌ها به تسلط بر زبان انگلیسی یا زبان کشور میزبان نیاز دارند.
•  تجربیات تحقیقاتی یا کاری: برخی بورسیه‌ها به سابقه تحقیقاتی یا کاری مرتبط با رشته تحصیلی مورد نظر نیاز دارند.

با توجه به این عوامل، برخی از کشورها که به طور کلی برای دریافت بورسیه تحصیلی مناسب هستند عبارتند از:

اروپا

•  آلمان: آلمان به دلیل آموزش رایگان دانشگاهی و بورسیه‌های متعدد برای دانشجویان بین‌المللی مشهور است.
•  فرانسه: فرانسه بورسیه‌های دولتی و همچنین بورسیه‌های ارائه شده توسط دانشگاه‌ها را ارائه می‌دهد.
•  سوئد: سوئد بر برابری آموزشی تأکید دارد و بورسیه‌های متعددی را برای دانشجویان با استعداد، صرف نظر از پیشینه آنها ارائه می‌دهد.
•  هلند: هلند بورسیه‌های دولتی و همچنین بورسیه‌های ارائه شده توسط دانشگاه‌ها و سازمان‌های خصوصی را ارائه می‌دهد.
•  ترکیه: ترکیه بورسیه‌های دولتی “Türkiye Bursları” را در مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری ارائه می‌دهد. این بورسیه‌ها شامل شهریه، کمک هزینه زندگی، بیمه درمانی و سفر می‌شود.

آمریکای شمالی

•  ایالات متحده آمریکا: ایالات متحده آمریکا طیف گسترده‌ای از بورسیه‌های دولتی، خصوصی و مبتنی بر شایستگی را ارائه می‌دهد.
•  کانادا: کانادا بورسیه‌های دولتی و همچنین بورسیه‌های ارائه شده توسط دانشگاه‌ها و سازمان‌های خصوصی را ارائه می‌دهد.

اقیانوسیه

•  استرالیا: استرالیا بورسیه‌های دولتی و همچنین بورسیه‌های ارائه شده توسط دانشگاه‌ها و سازمان‌های خصوصی را ارائه می‌دهد.
•  نیوزیلند: نیوزیلند بورسیه‌های دولتی و همچنین بورسیه‌های ارائه شده توسط دانشگاه‌ها و سازمان‌های خصوصی را ارائه می‌دهد.

آسیا

•  سنگاپور: سنگاپور بورسیه‌های دولتی و همچنین بورسیه‌های ارائه شده توسط دانشگاه‌ها را ارائه می‌دهد.
•  ژاپن: ژاپن بورسیه‌های دولتی و همچنین بورسیه‌های ارائه شده توسط دانشگاه‌ها و سازمان‌های خصوصی را ارائه می‌دهد.
•  کره جنوبی: کره جنوبی بورسیه‌های دولتی و همچنین بورسیه‌های ارائه شده توسط دانشگاه‌ها و سازمان‌های خصوصی را ارائه می‌دهد.

شرط معدل برای بورسیه شدن چند است؟

شرایط معدل برای دریافت بورسیه تحصیلی می‌تواند بسته به دانشگاه و کشور متفاوت باشد. به طور کلی، دانشگاه‌ها و بنیادهای ارائه‌دهنده بورسیه ممکن است حداقل معدلی را برای پذیرش دانشجویان در نظر بگیرند. برای مثال، در برخی از دانشگاه‌های اروپایی مانند فرانسه و آلمان، حداقل معدل لازم برای برخی رشته‌ها ممکن است 18 باشد. همچنین، برای بورسیه‌های تحصیلی شایستگی در سال ۲۰۲۴، باید این نکات را هم مد نظر قرار داد:

•  کشور و دانشگاه مورد نظر: هر کشور و دانشگاه شرایط و ضوابط خاص خود را برای اعطای بورسیه دارد. 
•  رشته تحصیلی: ممکن است برای برخی رشته‌ها به معدل بالاتری نسبت به سایر رشته‌ها نیاز باشد.
•  مقطع تحصیلی: معمولا برای مقاطع بالاتر تحصیلی مانند کارشناسی ارشد و دکتری به معدل بالاتری نیاز است.
•  نوع بورسیه: بورسیه‌های دولتی، خصوصی و مبتنی بر شایستگی ممکن است شرایط متفاوتی برای معدل داشته باشند.

به طور کلی، اکثر بورسیه‌های تحصیلی برای دانشجویان بین‌المللی به معدل بالای 16 یا 3.0 از 4 نیاز دارند. 

در اینجا چند نمونه از شرایط معدل برای برخی بورسیه‌های محبوب آورده شده است:

•  بورسیه‌های DAAD آلمان: معدل حداقل 16 برای مقطع کارشناسی و 1.7 (GPA) برای مقطع کارشناسی ارشد
•  بورسیه‌های Eiffel فرانسه: معدل حداقل 17 برای مقطع کارشناسی ارشد و دکتری
•  بورسیه‌های Fulbright ایالات متحده آمریکا: معدل حداقل 3.0 (GPA) برای تمام مقاطع تحصیلی
•  بورسیه‌های Vanier کانادا: معدل حداقل 3.7 (GPA) برای مقطع کارشناسی ارشد و دکترا

چگونه بورسیه تحصیلی بگیریم؟

گرفتن بورسیه تحصیلی می‌تواند راهی عالی برای تأمین مالی تحصیلات شما در خارج از کشور باشد. با این حال، فرآیند درخواست بورسیه می‌تواند پیچیده و چالش برانگیز باشد. 

در اینجا چند قدم کلیدی برای افزایش شانس شما برای دریافت بورسیه تحصیلی آورده شده است:

تحقیق کنید

 کشورها و دانشگاه‌های مورد نظر خود را مشخص کنید: اولین قدم این است که لیستی از کشورها و دانشگاه‌هایی که می‌خواهید برای آنها درخواست دهید تهیه کنید. 

 وب‌سایت‌های بورسیه را جستجو کنید: وب‌سایت‌های دولتی، وب‌سایت‌های دانشگاه‌ها و پایگاه‌های داده بورسیه را برای یافتن فرصت‌های مناسب جستجو کنید. 

 شرایط و الزامات هر بورسیه را به دقت بررسی کنید: به دنبال معدل، مهارت‌های زبانی، سابقه تحصیلی و سایر الزامات خاص هر بورسیه باشید.

به موقع درخواست بدهید

 مهلت درخواست بورسیه‌ها را به دقت بررسی کنید: بسیاری از بورسیه‌ها دارای ضرب‌الاجل هستند، بنابراین حتماً به موقع درخواست دهید.

 زمانی برای آماده کردن مدارک خود اختصاص دهید: جمع‌آوری مدارک مورد نیاز مانند ریز نمرات، توصیه‌نامه‌ها، انگیزه‌نامه و سایر مدارک مربوطه می‌تواند زمان‌بر باشد.

تمام مدارک مورد نیاز را جمع‌آوری کنید

 ریز نمرات: ترجمه رسمی ریز نمرات خود را به زبان انگلیسی یا زبان کشور مورد نظر تهیه کنید.

 توصیه‌نامه: از اساتید، معلمان یا کارفرمایان سابق خود بخواهید که برای شما توصیه‌نامه بنویسند.

 انگیزه‌نامه: انگیزه‌نامه‌ای قوی بنویسید که در آن توضیح دهید چرا به دنبال بورسیه هستید و چه چیزی شما را به یک کاندیدای مناسب تبدیل می‌کند.

 مدارک دیگر: ممکن است به ارائه مدارک دیگری مانند مدرک زبان، گواهی فعالیت‌های فوق برنامه یا نمونه کارهای خود نیاز داشته باشید.

برای مصاحبه آماده شوید

 برخی از بورسیه‌ها شامل مصاحبه می‌شوند، بنابراین حتماً برای پاسخ به سوالات متداول در مورد خود، اهداف تحصیلی و انگیزه‌تان برای دریافت بورسیه آماده شوید.

 تمرین مصاحبه: از یک دوست یا یکی از اعضای خانواده بخواهید با شما مصاحبه تمرینی انجام دهد.

 لباس مناسب بپوشید و به موقع در محل مصاحبه حاضر شوید.

نکات تکمیلی

 از فرصت‌های شبکه‌سازی استفاده کنید: با دانشجویان بین‌المللی، فارغ‌التحصیلان بورسیه و نمایندگان دانشگاه‌ها در رویدادها و کنفرانس‌ها ارتباط برقرار کنید.

 مهارت‌های زبانی خود را ارتقا دهید: تسلط بر زبان انگلیسی یا زبان کشور مورد نظر می‌تواند شانس شما را برای دریافت بورسیه افزایش دهد.

 صبور باشید: فرآیند درخواست بورسیه می‌تواند زمان‌بر باشد. ناامید نشوید و به تلاش خود ادامه دهید.

حالا می‌دانید بورسیه چیست

ما در این مقاله سعی کردیم به سوال «بورسیه چیست؟» پاسخ بدهیم و راه رسیدن شما به اهداف تحصیلی مد نظرتان هموار کنیم. امیدواریم که اطلاعات این مقاله برای شما مفید واقع شده باشد.

برای کسب اطلاعات بیشتر در ارتباط با بورسیه و انواع آن، همیشه می‌توانید با کارشناسان ادو تسلا در تماس باشید.